Animalia edo metazoo izenez ezaguturiko bizidunek talde oso zabala eratzen dute. Izatez, bizidun plurizelular eukariotiko heterotrofiko eta holozoikoak dira, gehienetan lokomozio-ahalmena dutenak. Enbrioitik abiatuta garatzen dira; gametoak ez dira inoiz egitura unizelularretan sortzen, organo sexual plurizelularretan baizik. Animalien egitura ehun eta organoetan antolatuta egoteagatik bereizten da. Erreinu kategoria taxonomikoa duen Animalia taldean bildu dira.

Animalien plurizelularitatearen jatorria, filogenian eta ontogenian

Ehunak aurkeztea goi-metazooetan ondo betetzen da, baina, talde primitiboetarantz hurbiltzean kontua gezatuz doa; izan ere, plakozoo eta poriferoen epitelioek ez dute xafla basalik ez desmosomarik edukitzen. Modu berean, behe-metazooen organoak ez dira zenbait ehunez osatuak izaten, ia batere espezializatu gabe egonik. Hau, zer esanik ez, kasu bakoitzean ibilitako bide ebolutiboaren isla zuzena da sarri. Metazooen historia ebolutiboan arazo nagusi bi daude. Batetik, metazooen sorkuntza bera, hau da, lehen organismo plurizelular diploblastikoen agerpena eboluzioan zehar; bigarrenik, behe-animalia horietan oinarrituta nola gertatu zen osteko erradiazioa animalia triploblastikoak sortaraziz. Lehen urratsa modu erraz samar batez interpreta daiteke teorian: plurizelularitatea abantailos da, izandako arrakasta ebolutiboak dioskunez. Oro har, abantailak makineria zelularraren errepikapenetik datoz: a) longebitatea dakar, zelula indibidualak alda baitaitezke; b) ugal potentziala areagotu egiten da, ugalketan anitz zelulek dihardute-eta; c) makineriaren errepikapenak homeostasia dakarkio animaliari, zeren, tamaina handiagoa lortuz, barne-egonkortasun fisiologiko erlatiboa erdiets baitaiteke, eta beraz, espektro arkitektoniko zabaleko gorputza eraiki.

Hala ere, benetako arazoarekin egiten da topo plurizelularitatea nola gauzatu den azaltzeko unean, hots, prozesuaren eredua osatzean. Metazooen jatorri filogenetikoari buruzko lehendabiziko hipotesia, Haeckel-ek proposatu zuen 1874ean. Horretarako, enbriogeniazko behaketak jaso zituen, eta protozoologiak bilduriko datuekiko konparazio morfologikoa eginez eta mailak parekatuz, lege biogenetiko orokorra (“ontogeniak filogenia laburbiltzen du”) eta “Gastraea” delakoaren hipotesia plazaratu zituen. Horren arabera, oinarrizko animalia protozooen agregazioz eraturiko gastrea hipotetikoa zatekeen, hau da, metazoo guztien enbriogenian agerturiko gastrula-mailakoa izango zen. Gaur egun ere metazooen jatorriaren galderari protozooen erreferentzia eginez erantzun ohi zaio, eta uste da animaliak eukarioto flagelatuetatik eboluzionatu zirela. Ustez, koanoflagelatuak dira animalien ahaide bizi ezagun estuenak, morfologikoki belakien koanozitoen oso antzekoak direlarik.

Nolanahi izanik ere, behin eta lehen animalia sortu eta gero, arestian aipatu den bigarren arazo nagusia dugu eskuartean: zeintzuk lerro urratu ditu eboluzioak gaur beha daitekeen aniztasun itzela sortaraziz. Galdera zabal horri ihardesteko, espezie bizien enbriologia eta morfologia konparatuaren bidez metatu diren datuak eta, noski, fosilen laguntza, ezinbestekoak izan dira hipotesi filogenetiko desberdinak —eta sarritan kontrajarriak— hezurmamitzeko.

Historia ebolutiboan gertatutakoak gertatuta, garapen indibidualak azaltzen du animalia bakoitzaren plurizelularitatearen agerpena. Animaliaren garapen indibiduala, hots, ontogenia, zenbait prozesu morfogenetiko jarraitutan datza, zeintzuek garapen-estadio gero eta konplexuagoak itxuratzen baitituzte. Prozesuok ondokoak dira:

• Ernalketa. Ugalketa sexualean obulua espermatozoide batez aktibatua izaten da; gameto ar eta emearen bat-egiteak zigotoa osatuko du, garapen enbrionarioaren abiapuntua den. Kanpo- eta barne-ernalketa edukitzeaz gainera, eta obulu eta espermatozoidearen arteko topaketaren probabilitatea emendatzeko garatu diren mekanismoez gainera (kimiotaxia esate baterako), oso garrantzitsua izaten dira obuluak daraman biteloaren kantitatea eta banaketa, zeren osteko lakainketa baldintzatuko baitute. Alabaina, salbuespenak daude, batzuetan garapena obulua ernaldu barik abia baitaiteke (partenogenesian), edota zelula somatikoetan gertatu (ugalketa asexualeko zenbait kasutan).

• Lakainketa eta blastulazioa. Zigotoa lakaindu egiten da zelula gero eta txikiagoetan (= blastomeroak), blastula izeneko esfera hutsa eratuz.

• Gastrulazioa. Blastulako zelulen desplazamendua da, geruza zelular proliferatiboak (= blastodermoak) eratuz, zeintzuetatik, gorputzeko etorkizuneko organoak eratorriko baitira. Prozesu honetan gastrula izeneko egitura antolatzen da. Gastrula maila diploblastikokoa izan daiteke, blastodermo biz (ektodermo eta endodermoz) osatua denean, edo triploblastikoa (ektodermo eta endodermo gehi mesodermo). Kasu honetan zeloma eratu ahal delarik.

• Diferentziazioa. Prozesu honetan histogenesia (ehunen eraketa) eta organogenesia (organoen eraketa) gertatuko dira, oinarrizko plan egitural espezifikoa itxuratu arte, gaitasun funtzionala lorturik.

• Hazkundea eta helketa. Animaliaren tamainaren handipena gertatuko da; berau, janarien ingestioaren menpekoa izango da, protoplasmaren sintesirako beharrezko substantziez hornitzen baitu animalia. Hazkundearen momentu batetik aurrera, heldutasun sexuala iritsiko da, animalia meiosian barrena gametoak ekoizteko gauza denean, eta zigotoak eratzean ziklo biologikoa itxiko da.

Animalien konplexutasun-mailak eta antolakuntza-planak

Animalien gorputzek aniztasun nabaria aurkezten dute, bai tamainari begira zein antolakuntza arkitektonikoari dagokiola. Eurotariko batzuk mikroskopikoak diren bitartean, errotiferoak kasu, beste zenbaitzuk metro askotako luzerara irits daitezke, esate baterako, Architeuthis txipiroia 18 m luze eta 30 tona pisukoa izan ahal da. Baina, itzelezko aniztasun hori funtsezko antolakuntza-plan gutxitara laburbil daiteke, zeintzuok, oso plastikoak izanik, baldintza ekologiko desberdinetara doitzeko zinbeltasuna eduki baitute, eta espezieen eboluzio luzean zehar hainbat bizimodutara moldatu baitira. Ondokoak dira antolakuntza-planak sinpleenetik konplexuetaraino aipatuta: zelula-elkartea, “zaku” eredua eta “hodi” eredua.

Zelula-elkartearen antolakuntza-plana

Protozooen artean ugari samarra da; metazooetan, ostera, mesozoo, plakozoo eta belakiek dute zelula-elkartearen maila. Ehunak espezializatu gabe daude. Mesozooen kasuan (ortonektidoak eta erronbozooak), gutxi gorabehera 25 zelulaz osaturiko gorputza geruza bitan banatua da, kanpokoa somatikoa da, eta barnekoa ugaltzailea. Plakozooak ere zelula-geruza biz osaturiko animaliak dira. Belakien gorputza primarioki epitelio biz osatua da, bata barnekoa eta bestea kanpokoa, zeintzuek, espongiozele izeneko barrunbe zentrala inguratzen baitute; epitelio bi horiek geruza gelatinatsu batez bananduta egoten dira. Barne-epitelioa koanozitoz eratua izaten da. Belaki primitiboek kopa-itxura daukate, eta alboetako ostioloetatik ura sartu eta goialdeko oskulutik ateratzen da, ur-korronteek garraiaturiko janari-kiziak iragaziz elikatzen direlarik. Belakiek simetria erradiala aurkezten dute, nahiz eta gehienak asimetrikoak izan, masa irregular eta adarkatu gisara hazten direlarik.

“Zaku” ereduko antolakuntza-plana

Honelakoetan digestio-barrunbea irekiune bakar batez komunikatzen da kanpo-ingurunearekin, irekiune hori aldi berean aho eta uzki modura aritzen delarik. Eredu honen barnean, alabaina, maila bitako animaliak aurkitzen dira.

• Zaku erradial diploblastikoa dute knidario eta ktenoforoek. Oso antolakuntza-maila xumeko animaliak dira. Kanpo-epitelioaz eta zeregin elikatzailea duen barne-epitelioaz osatuak dira, zelenteron izeneko barrunbearen inguruan. Epitelio bi horien artean, mesoglea mehea egoten da. Animaliotako ahoak polo orala definitzen du; bertatik, janaria igarotzen da zelenteronerantz, zeinaren oinarriak polo aborala adieraziko baitu. Ahoa da gorputzeko irekiune bakarra: zaku itsua da animalia, beraz. Nolanahi ere, knidarioen kasuan zakuaren paraera espaziala modu bitakoa izan daiteke: polipoen kasuan irekiunea gorantz begira dago, eta marmoketan, ostera, beherantz. Ktenoforoetan ere, marmoketan bezala paratzen da, hots, beherantz.

• Zaku bilateral triploblastikoa. Platihelminteek aurkezten dute. Simetria bilaterala zaku itsuarekin konbinaturik dago animalia horietan. Hestea zaku bakuna izateaz gainera, espezie askotan guztiz adarkatua izan daiteke. Ahoa gorputzeko alde bentralean kokatua da; halere, phylum horretako kiderik eboluzionatuenak, hots, zestodoak (teniak eta), bizkarroi bihurtu dira, eta ahoa eta digestio-traktua guztiz ezabatuta daude, janaria gorputz-paretatik zuzenki xurgatua delarik. Bestetik, azelomatuak izan arren, dagoenekoz triploblastikoak dira, eta beraz, mesodermoaren garapen-gaitasun guztiez gainera, homeostasia irmatuz joango da hemendik aurrera, barne-medioa era baitaiteke.

“Hodi” ereduko antolakuntza-plana

Modu honetara eraikitako animalietan, ahoaz gain, digestio-traktuak bigarren irekiunea edukitzen du, uzkia, zeinak, tipikoki atzealde terminalean kokatua izanik, zaku itsua hodi jarrai bilakatu baitu, berau gorputz-paretak inguratzen duelarik. Hodi erako antolakuntzak zenbait abantaila ebolutibo ditu.

Batetik, gorputza luzatzea ahalbidetu du, zeren, ingestioa eta egestioa irekiune bi desberdinetatik burutzen baitira, hau da, janariek norabide bakarra segitzen dute, eta beraz, platihelminteetan ez bezala, ahotik irteteko hondakinen itzulerarik ez dagoenez, gorputza nahi beste luza daiteke; gainera, ingestioa eta egestioa aldiberekoak izan daitezkeenez, efizientzia trofikoa emendatuko da. Bestetik, sarrera- eta irteera-irekiuneak aldenduta egoteak, harrapaketa, mamurketa eta irenspenerako mekanismo berezien agerpena ahalbidetu du. Modu berean, digestio-hodian zehar ere espezializazio-guneak garatu izan dira janarien metaketa, digestio kimiko eta xurgapenerako, eta bai gorotzen eraketa eta defekaziorako.

Hodi azelomatuak

Nemertinoak dira mota honetako animaliak. Zizare hauetan, digestio-hodia mesodermozko geruza trinkoan ezarrita dago, eta higidura peristaltikoak ezinezkoak dira; ondorioz, nemertinoek zilioen beharra edukitzen dute janariak garraiatzeko hestean barrena. Hau da, arestian aipaturiko abantailak ebolutiboki asmatu berriak dira, eta oraindik optimizatu gabe daude nemertinoen artean.

Hodi pseudozelomatuak

Antolakuntza-plan honen arabera eraikita dauden animalietan, barrunbe peribiszerala enbrioiaren blastozele pertsistentetzat jo daiteke, alegia, gorputz-barrunbe primarioa da, animalia helduraino kontserbatua. Pseudozeloma hori nahiko mesedegarria izango da zenbait zereginetarako. Pseudozelomatuek mesodermoak okupaturiko zati handi bat espazio irekitan transformatu dute, non likidoak errazki mugitu ahal baitira; jakina, pseudozelomak barne-garraioa erraztuko du, berori oso garrantzitsua izanik, zirkulazio- ez arnas aparaturik ez duten animalientzako. Bestalde, pseudozelomak barne-presioa mantenduko du, edo beste modu batera esanda, eskeleto hidrostatiko gisara arituko da. Maila honetakoak dira errotiferoak, gastrotrikoak, kinorrinkoak, nematodoak, nematomorfoak, priapulidoak, akantozefaloak, entoproktoak, loriziferoak eta ziklioforoak.

Hodi zelomatuak

Hauetan gorputz-barrunbe sekundarioa eratu da, zeloma alegia. Berau, espazio peribiszeral likidoz betea da, eta mesodermoz inguratua. Zelomaren agerpena oso munta handikoa izan da eboluzioan, hamaika mugapen ekologikorekiko askatu baitzituen animaliak, eta, halaberean, eraniztasuna baimendu zuen, egungo goi-animalia guztiak zelomatuak direlarik. Zelomarekin batera posibilitate berriak garatu dira. Batetik, gorputz-pareta eta digestio-hodia gaineztatzen dituen mesodermoaren existentziak independentzia funtzionala dakar, berau gorputz-arkitektura konplexuago eta egonkorrago batean islatu delarik. Adibidez, animalia zelomatuetako digestio-hodiak, garatu duen muskulaturari esker, janarien garraioa kontrola dezake; honela, bultzadaren lana animaliotan ez da gorputz osoko higiduren ardurapean egongo. Oro bat, digestio-hodiko espezializazio-guneen garapenak ez du gorputzaren luzapen neurribakoa ondorioztatuko, zeren, zelomari muskuluen bitartez eutsita egonik, digestio-hodia bera luzatuko eta kiribilduko baita, gorputzeko enparauaren luzera emendatu barik. Bestalde, eskeleto hidrostatikoaren zeregina beteko du, proboszide ebaginagarri eta antzeko mekanismoen agerpena posibilitaturik.

Dena dela, animalia zelomatuak talde bitan sailkatu ohi dira, alegia animalia protostomioak eta animalia deuterostomioak, aintzat hartuz duten zeloma eskizozeliaz ala enterozeliaz eratua den, besteak beste. Protostomioen taldekoak dira sipunkulidoak, ekiuridoak, anelidoak, onikoforoak, artropodoak eta moluskuak. Bestalde, deuterostomiotzat jotzen dira kordatuak, hemikordatuak, ekinodermatuak ketognatuak eta lofoforatuak.

Bestalde, antolakuntza-plana edozein izanik ere, gorputz-arkitekturak beti edukitzen du simetria erradiala ala bilaterala. Simetria erradialean, osoa baldin bada, organismoa zati berdin bitan bana daiteke edozein diametrorekiko bertikala den plano batez ebaketa eginez. Simetria bilateralean, ostera, ebaketa soilik plano batekiko egin daiteke. Simetria bilaterala aurkezten duten animalien gehiengoak aurre- eta atze-polo ondo definituak edukitzen ditu.

Zer esanik ez, animalia baten simetriaren eta bizimoduaren arteko zerikusiak oso estuak izaten dira. Oso higidura astirosoak dituen animalia flotatzaile batentzat, edo bizitza osoa edo gehiena itsasoko substratuan finkaturik igaroko duen batentzat, simetria erradiala abantailos izango da, modu horretara kinaden errezepzioa eta babesa alde guztietatik berdin antzean burutuko baita. Simetria bilaterala normalki, baina ez soilki, bizimodu aktiboarekin erlazionaturik agertzen da, eta batetik bestera libreki mugitzeko ohiturarekin.

Simetria bilaterala duten animaliek aurre-atze ardatzaren luzerarekiko antolatzen dute beren forma/funtzioa. Horrelakoetan bizimodua higikorra da, eta, gainera, higidura norabide preferente batean zehar egiten denez, heteropolaritatea areagotzen da: ingurunea lehenengoz arakatu beharko duen aurre-poloaren aldean kokatuko dira organo kinada-hartzaile eta harrapakaritzarako mekanismo gehienak, gainerakoak atzerago paratuko direlarik. Jakina, ahoa aurrean kokatua izateak baditu abantaila asko: sarritan bera izaten da organo kolektore nagusia besterik gabe; bestalde, ahoa horrela paratuta edukirik, animaliek ez dute topo egiten norberaren gorotzekin.

Bestetik, nabaria da, jarduera biologikoa zenbat eta bizkorragoa denean, aurre-aldean garaturiko organo hartzaileen pilaketa handiagoa izaten dela: bai organo kinada-hartzaileena (kimio-, mekano-, termohartzaileak...) zein organo harrapatzaileena (garroak, tronpak, barailak...). Horren ondorioz, aurre-poloa nabarmendu eta garbaldu egingo da, eta burua itxuratu: garapen maximoa ornodun eta artropodoetan erakutsiko du. Noski, prozesu hori graduala da talderik talde, eta zefalizazio izenaz bataiatu da. Eboluzionatuenetan burua eta gorputza elkarrengandik aldendurik egoten dira, eta sama giltzadura-gune bat bailitzen ulertu behar da: sama, nolabait, higidura-ekonomiaren ondorioa izan da, zeren eta, kinada bat lokalizatzeko burua mugitzeaz nahikoa baita, eta ez gorputz osoa.

Animalia zelomatu batzuk segmentaturik daude, eta, izatez, beraien gorputza segmentu seriatuen multzo bat da. Fenomeno horri metameria deritzo; modu berean, errepikapen seriatu horretako unitate bakoitzari, metamero. Antolakuntza segmentatuko eredu paradigmatikoa anelidoena da. Metamero guztiak gutxi gorabehera berdinak diren kasuan metameria homonomoaz mintzatzen da. Beste animalia batzuetan, modifikazioak egon daitezke errepikapen seriatuan: metameroak, forma edo funtzioaren arabera taldekatzen direnean, heteronomoa izango da metameria. Kasu honetan, espezializaturiko metamero-serie bakoitzak tagma izena hartuko du, eta gorputz osoa zenbait tagmaz osatua da; fenomeno orokorrari tagmatizazio deritzo, artropodoetan zeharo nabaria izanik. Segmentazio metamerikoa, antza, trifiletikoa da, jatorri desberdinekoak baitira anelidoen metameria, kordatuena eta platihelminte zestodoena.

Animaliak eta ingurune biologikoak. Bizimoduak

Animalia guztiak arazo berberak konpondu beharrean aurkitzen dira bizitzan zehar, alegia, janari eta oxigenoaren lorpena, oreka hidrikoaren mantenua, hondakin metabolikoen iraizpena eta espeziearen iraun eraztea, ugalketa alegia. Lau problema ezin atzeratuzko horiek ebazteko, gorputz-egiturak erlazio zuzena edukiko du ondoko faktoreokin: animalia bizi den ingurunea, tamaina eta bizimodua.

Hiru ingurune nagusietatik, hots, ur gazia, ur geza eta lurra, itsasoa da, oro har, egonkorrena. Mareen ekintza ondulatorioak, eta ozeanoetako korronte horizontal eta bertikalek uraren nahasketa etengabea sortarazten dute, eta hortaz, disolbaturiko gatzen eta gasen kontzentrazioak gutxi fluktuatuko du. Bestetik, itsasoaren indar hidrostatikoak euskarritzaren arazoa leundu egingo du nabariki, eta beraz, ez da harritzekoa ornogaberik handienak beti itsasokoak izan badira. Bestetik, itsasoko ura ehunetako likidoekiko isotonikoa denez, ez da zaila elektrolitoen oreka gobernatzea. Ugalketa ere, erlatiboki erraza izaten da itsasoan, askaturiko gametoak uretan bertan ernaldu eta garatu ahal baitira.

Ur geza, itsasoa baino askoz ere ez-egonkorragoa da, fluktuazioak urtaroarekin etor daitezkeelarik (sikateak kasu) edo gau eta egunaren txandaketagatik. Presio hidrostatikoak flotagarritasuna errazten du itsasoan bezala, baina, aitzitik, gatz-kontzentrazio urria edukita, eragozpenak agertzen dira gorputzeko oreka hidrikoa mantentzeko. Gorputzeko gatz-kontzentrazioa kanpo-ingurunekoa baino handiagoa denez, barneranzko ur-difusioaren joera egongo da, eta animaliak ur-aborokina egotzi beharko du, ponpaketa-mekanismoren baten bitartez. Bestalde, ur gezatako animalien arrautzak eta, hondoan finkatzen dira, bestela ur-korronteek itsasoratu egingo bailituzkete.

Animalia urtarretako hondakin nitrogenatuen iraizketa ez da iskanbilatsua izaten: amoniako gisara kanporatzen dituzte; amoniakoa oso toxikoa bada ere, uretan ondo disolbatzen denez, ez du normalki arazo berezirik sortzen.

Animalia lurtarrak ingurune nekosoago batean bizi dira: ez dute urak eragindako euskarria tente ibiltzeko; areago oraindik, problemarik latzena ur-galera izango da. Arazo horren ebazpena tegumentua izan da, animalia ingurunearekiko isolatu duena, zer esanik ez, lurraren konkistarako bidea erraztu zuelarik. Gorputz barnean arnas egiturak garatu dira; hondakin nitrogenatuak urea edo azido uriko gisara kanporatzen dira ur-kantitate urriagoak erabiliz. Barne-ernalketa derrigorrezko bihurtu da; arrautzek oskol babesleak behar dituzte. Lurrera ondo moldatu ez diren animaliak gautar egin dira edo toki hezeetan bizi ahal dira soil-soilik.

Animaliaren tamainari heltzen diogularik, esan dezagun, ezen, gorputzeko tamaina handitzen den heinean, azalera/bolumen erlazioa txikitu egiten dela, zeren, bolumena gorputzeko luzeraren kuboarekiko emendatzen baita, eta azalera karratuarekin. Horrela izanik, animalia txikien azalera superfiziala nahikoa izaten da, dagokien bolumenerako gas-elkartrukea eta hondakinen kanporaketa difusioz egiteko bete-betean. Zirkulazioa ere difusioz burutzen da. Ostera, animalia gorputzuagoa den neurrian, distantziak handiegiak izatera hel daitezke, difusio bidezko zirkulazioa ezinezko bihurturik; hau da, garraio-mekanismo efikazagoak garatu behar izango dira. Aipaturiko eragozpen horiek animalia handietan odol-sistema baskularraren eta zelomaren garapena bultzatu dute. Halaber, tolestura eta biribilkapenen bidez emenda daiteke superfizieen azalera, eta horrela hobetu eskrezioa, xurgapena, gas-elkartrukea eta beste zenbait prozesu.

Ingurune eta tamainaz gainera, gorago edasi denez, bizimodua da animaliaren egitura baldintzatuko duen hirugarren faktore nagusia. Higidura-askatasuna duten animaliak simetria bilateral polarizatudunak izaten dira. Nerbio-sistema eta sentimen-organoak gorputzeko aurrealdean kokatuta daude, berau baita ingurunearekin hartu-emanak zuzenki izango dituena; mota horretako metazooak zefalizaturik daude. Metabolismo-tasa altuak eta jokabide etologiko korapilatsuak aurkezten dituzte. Ostera, substratuan finkatuta bizi direnek, hots, animalia sesilek, eta flotatzaileak direnek, simetria erradiala erakusten dute. Berau abantailos da kasu honetan, ingurune osoko kinadei aurre egiteko posibilitatea eskaintzen baitu. Simetria erradialarekin batera, sarritan estaldurak eta hodiak edo bestelako egiturak garatu dira, harrapakari higikorretatik defendatzeko.

Animalien elikabideek bizimoduarekiko zerikusi zuzena edukitzen dute. Igeri edo narraz egiteko gauza diren animaliak harrapakariak izaten dira. Higidura astirosoagoak dituztenak belarrez edo sarraskiez elikatzen dira. Sedimentuetan ehortzita bizi direnek, ahoa zuzenki aplikatuz edo zenbait apendize laguntzailez substratua irensten dute: detritu organikoa digeritzen dute, eta harea eta substantzia inorganikoak egozten. Animalia sesilak inguruetako janariez elikatzen dira: hurbileko harrapakinez, detritu organikoez edo uretan esekitako landare eta animalia mikroskopikoez.

Animalien taldekamendu berriak, filogenia molekularraren arabera

Azterketa molekularrek, laurogeita hamarreko urteetatik aurrera, aldaketa bortitzak ekarri dituzte animalien filogenia eta sailkapenaren eskema klasikoetara. Izatez, filogenia molekularraren eremua aro emergente batean dago oraindik, eta nahikoa eztabaida handiak daude bai erabilitako metodoen inguruan eta bai eskuraturiko emaitzak direla-eta, baina lortu egin du, batez ere datu morfologikoetan oinarrituriko lehenagoko animalia-taldekamenduak kuestionatzea eta bai, neurri batean, ordeztea. Badaude, hortaz, zabalduz doazen ikuspegi berriak.

Esaterako, 18S DNAr genearen analisi batzuen arabera, phylum diploblastikoak (Porifera, Cnidaria, Ctenophora eta Placozoa) klado monofiletiko bakarreko kideak lirateke; gene beraren beste analisi batzuek, ostera, plakozooak knidarioekin biltzen dituzte, eta beste zenbaitzuek Porifera klado bitan banatzen, halako moldez non, belaki kalkareoak ktenoforoekin edo goi-metazooekin ahaidetzen baitituzte. Beraz, momentu honetara arte metodo molekularrek ez dute inolako adostasunik lortu behe-mailako animalien kidetasunen gainean.

Ostera, 18S DNAr genearen sekuentzien analisi gehienek bateratu egiten dituzte klado berean, batetik animalia lofoforatuak (Ectoprocta, Brachiopoda, Phoronida) eta bestetik zenbait protostomio (Nemertini, Sipuncula, Mollusca, Echiura, Annelida). Klado hori Lophotrochozoa izenagaz bataiatu da, nahiz eta kide guztiek ez eduki lofofororik, eta ez guztiek trokofora larbarik. Oraintsuago buruturiko zenbait azterketaren ondorioz, lofotrokozootzat jo daitezke baita ere Platyhelminthes, Entoprocta eta Cycliophora phylumak. Hala ere, enbriologian zein morfologian eta bai beste gene batzuetan oinarrituriko bestelako azterketa asko ez datoz bat lofotrokozooen hipotesiaren ondadearekin.

Halaber, 18S DNAr genearen azterketek beste taldekamendu bat ondorioztatu dute animalia protostomioen artean, alegia Ecdysozoa kladoa, zeinean bildu baitira mudaz edo ekdisiz hazten diren animaliak, hau da, batetik panartropodoak (Arthropoda, Tardigrada, Onychophora) eta bai Nematoda, Nematomorpha, Kinorhyncha eta Priapulida phylumak. Izen hori eman zitzaion taldekamenduari kide guztiek kutikula mudatzen dutelako. Zenbait azterketa berriagoren arabera, ketognatuak ere ekdisozootzat jo litezke, mudarik ez aurkeztu arren. Dena den, ekdisozooen hipotesia akuilu galanta izan da eta makina bat ikerketa bultzatu ditu, aldeko eta kontrako emaitzak ekarri dituztenak. Izan ere, artropodoak anelidoekin barik –klasikoki egin izan den bezala– bestelako phylumekin ahaidetzea zeharo eztabaidagarri suertatu da zoologoen artean, eta kontua argitzeko premia sortu da.