Unitateak erabiliz, oinarritzat hartutako balio bati erreferentzia eginez neur daitezke magnitudeak. Adibidez, segundo izeneko denbora-tarte bat oinarritzat —unitatetzat— definituta, beste edozein denbora-tarte adieraz dezakegu —neur dezakegu— oinarritzat hartutako segundo izeneko denbora-tarte hori baino zenbat aldiz handiagoa edo txikiagoa den esanda: 5 segundo, 2.000 segundo, 0,2 segundo... Unitateak, hau da, neurri-unitateak, beraz, magnitude fisikoak zehatz-mehatz neurtzeko patroiak dira.

Magnitude fisiko eta fenomenoei zenbakiak elkartzeko prozesuari eta prozesu horren emaitzari neurri-sistema deritzo. Eta neurri-sistemaren kontzeptuaren oinarrian, uniformetasun, unitate eta patroi kontzeptuak daude. Uniformetasuna da edozein neurri-sistemaren funtsa. Horretarako, neurri-sistemaren xumeenak ere ezinbestekoa du, gutxienez, masaren eta luzeraren patroi zehatz eta fidagarriak izatea. Hala, unitatea magnitude baten kantitate baten izena da, hala nola metroa edo kilogramoa: eta patroia, berriz, unitate baten adierazpen edo gauzatze fisikoa da. Adibidez, kilogramo patroia platinozko eta iridiozko aleazio batez egindako zilindro bat da, eta Sèvresen dago, Paristik gertu, Pisu eta Neurrien Nazioarteko Bulegoan (BIPM, Bureau International des Poids et Mesures).

Antzinako neurri-unitateak

Antzinatik erabili ditu gizakiak unitateak eta neurri-sistemak, eta era askotako neurri-sistemak garatu dira munduan. Dirudienez, gorputzaren neurriak izan ziren lehen oinarriak neurketa linealak egiteko (hazbetea, besoa, oina); eta litekeena da pisuaren antzinako unitateen oinarrian pertsona batek edo abere batek jaso edo garraia zezakeena izatea. Unitateen historia Antzinateko zibilizazioen historiarekin batera doa. Oro har, ekialdetik mendebaldera pasatu ziren eta garatuz joan ziren unitateak, merkataritzaren ondorioz gehienbat; Asiako eta Egiptoko antzinako inperioetatik Greziara eta Erromara, eta, geroago, Erromako Inperioaren hedatzearen ondorioz, Europako mendebaldera.

Antzinatean, egiptoarrek erabilitako besoa izan zen luzera-unitate erabilienetakoa: ukondoan hasi eta, eskua irekita dagoela, atzamarren puntetarainoko luzeraren baliokidea zen (524 mm), eta haren patroia granito beltzezko beso bat zen (errege-besoa).

Oinarrizko azpiunitatea atzamarra zen; atzamar baten zabalera zen, eta errege-besoak 28 atzamar zituen. Bazituzten pisuak eta likidoak neurtzeko unitateak ere.

Babiloniarrek ere pisuak eta likidoak neurtzeko unitate- eta azpiunitate-sistemak sortu zituzten. Eta haien eta egiptoarren sistemetatik eratorri zituzten berenak asiriarrek, feniziarrek eta hebrearrek. Haiengandik hartu zituzten grekoek, eta grekoengandik erromatarrek. Eta txinatarrek ere, bitartean, beren sistema garatu zuten, gorputzaren neurrietatik abiatuta, Mendebaldeko eta Mediterraneoko zibilizazioek bezala.

Europan, Erdi Aroan, jatorriz erromatarra zen sistemaren tokian tokiko aldaerak sortu ziren, eta arabiarren sistemaren eragina ere iritsi zen. Merkataritza garatu ahala, unitateak uniformatzeko beharra handituz joan zen. Eta XVII. mendean Europako zientzialariek neurri-sistema berri, arrazional eta uniforme baten beharra aldarrikatu eta eztabaidatu zuten, zientziaren komunikaziorako oztopoa baitziren tokian tokiko sistemak eta unitate-aldaeren aniztasuna. 1670ean, Gabriel Moutonek, Lyon hirian, luzera-unitatearen oinarria longitude-minutu baten arkua izatea eta sistema hamartarraren arabera zatitzea proposatu zuen. Hala ere, Frantziako Iraultza gertatu arte ez zen aukerarik izan horrelako sistema bati atea zabaltzeko.

Sistema metriko hamartarraren sorrera

1790ean Frantziako Zientzia Akademiak, eztabaidatu ondoren, aholku hau eman zuen: Parisetik pasatzen den meridianoaren Ipar poloaren eta ekuatorearen arteko distantzia kalkulatzea, distantzia horren 10-6renari metro izena ematea eta metro horrek sistema metriko lineal berri baten oinarria izatea. Horrekin batera, metro kubiko bat uren pisutik pisu-unitate berri bat sortzea proposatu zuen, baita aurrizki-zerrenda bat ere multiplo eta azpimultiplo hamartarrak izendatzeko.

Metroaren luzera kalkulatzea ez zen erraza izan gerra-garaian, eta sei urte behar izan zituzten. Azkenik, 1798ko ekainean sistema metriko berria indarrean sartu zen Frantzian. Metro patroia Lurraren meridiano baten koadrantearen hamar milioirena zen. Gramoa, masaren oinarrizko unitatea, zentimetro kubiko bat ur pururen masa zen, uraren dentsitatea maximoa den tenperaturan (4 °C). Mila gramo pisatzen zuen platinozko zilindro bat izendatu zen patroi. Litroa dezimetro bateko aldea duen kubo baten bolumen gisa definitu zen, eta area 10 metroko aldeko karratu baten azalera gisa. Haren multiploa den hektarea, 100 area, lur-azalera neurtzeko unitate nagusi bilakatu zen. Eta estereo izeneko unitatea definitu zen oinarrizko bolumen-unitate gisa (estereo bat metro kubiko bat da). Halaber, aurrizki grekoak erabiliz, unitate guztien multiploak eta azpimultiploak berdindu ziren.

Sistema metriko hamartarrak Erdi Aroko tokian tokiko sistemen aldean zituen abantailak nabarmenak ziren, eta, Napoleonen arrakasta militarrak lagunduta, Europan zabalduz joan zen XIX. mendean, baita Europatik kanpo ere. Estatu Batuetan eta Erresuma Batuan pixkanaka sartuz joan da sistema metrikoa, gero eta gehiago, batez ere industrian, ikerketan eta medikuntzan, baina sistema anglosaxoia (hazbetea, oina, yarda, milia, akrea, libra, pinta, galoia, Fahrenheit gradua...) oso erabilia da oraindik.

Sistema metriko hamartarrak badu abantaila nagusi bat: magnitude fisiko bakoitzerako unitate bakarra erabiltzen du; hala, ez dago bihurketa-faktorerik erabili beharrik. Adibidez, distantzia guztiak metrotan neurtzen dira, edo metro-milarenetan (milimetrotan), edo metro-milakotan (kilometrotan), eta ez da bihurketa-faktorerik behar batetik bestera pasatzeko; aski da koma dezimala lekuz aldatzea: 5,89 metro 5.890 milimetro dira, edo 0,00589 kilometro. Haien ordez, hazbeteak, oinak, yardak eta miliak erabiliz gero, adibidez, bihurketa-faktoreak erabili behar dira batetik bestera pasatzeko.

Sistema metriko hamartarraren garapena: CGS sistema, MKS sistema eta SI sistema

Esan bezala, sistema metriko hamartarra Frantziako Iraultzaren garaian sortu zen, bi patroitan oinarritua. 1799ko ekainaren 22an platinozko bi patroi ezarri ziren Parisen: bata metroarena eta bestea kilogramoarena.

Carl Friedrich Gauss matematikari eta fisikariak, 1832an, zientzia fisikoen unitate-sistema koherente bat sortzeko, sistema metrikoaren alde egin zuen. Eta bera izan zen Lurraren eremu magnetikoaren neurketa absolutuak egin zituen lehena. Horretarako, hiru unitatetan oinarrituriko sistema hamartar bat erabili zuen: milimetroa, gramoa eta segundoa izan ziren oinarrizko unitateak, hurrenez hurren luzera, masa eta denbora neurtzeko erabiliak.

James Clerk Maxwell eta William Thomson (geroago, lord Kelvin) fisikariek elektrizitatearen eta magnetismoaren arloan lan egin zuten, eta 1860ko hamarkadan Zientziaren Aurrerapenerako Britainiar Elkartearen barnean (BAAS, British Association for the Advancement of Science) unitate-sistema koherente bat —oinarrizko unitatez eta unitate eratorriz osatua— eratu beharra nabarmendu zuten. 1874an, BAAS elkarteak CGS sistema sortu zuen: hiru dimentsioko unitate-sistema koherentea zen; zentimetro, gramo eta segundo unitate mekanikoen gainean eraikia zegoen, eta aurrizkiak erabiltzen zituen —mikrotik megara— multiplo eta azpimultiplo hamartarrak adierazteko. CGS sistemari esker, fisikak, zientzia esperimental gisa, asko aurreratu zuen.

Baina elektrizitatearen eta magnetismoaren arloetarako aukeratu ziren CGS unitate koherenteak ez ziren oso erabilgarriak. Hori zela eta, BAAS elkarteak eta Elektrizitateko Mundu Kongresuak 1880ko hamarkadan unitate praktiko eta elkarrekiko koherenteen sistema bat onartu zuten. Unitate horietako batzuk honako hauek ziren: ohma erresistentzia elektrikorako, volta indar elektroeragilerako eta amperea korronte elektrikorako.

Urte batzuk lehenago, 1875eko maiatzaren 20an, Metroaren Konbentzioa sinatu zuten Parisen munduko 17 estatuk. Harrezkero, Pisu eta Neurrien Nazioarteko Batzordeak prototipo berriak eraikitzeari ekin zion, eta metroa eta kilogramoa hautatu zituen luzeraren eta masaren oinarrizko unitate gisa. 1889an, Pisu eta Neurrien 1. Konferentzia Nagusiak metroaren eta kilogramoaren nazioarteko prototipoak berretsi zituen. Astronomoen segundoa denbora-unitatetzat hartu eta, aurreko biekin elkarturik, unitate mekanikoen sistema bat, hiru dimentsiokoa, osatu zuten. Sistema hori CGS sistemaren antzekoa zen, baina sistema berrian oinarrizko unitateak metroa, kilogramoa eta segundoa ziren: hala jaio zen MKS sistema.

1901ean, Giovanni Giorgik erakutsi zuen ezen, baldin eta elektromagnetismoan erabiltzen ziren kontzeptuak arrazionalizatzen baziren, metro-kilogramo-segundo sistemaren unitate mekanikoak unitate elektrikoen sistema praktikoarekin elkar zitezkeela oinarrizko hiru unitateei laugarren bat, jatorri elektrikokoa, hala nola amperea edo ohma, erantsiz gero. Giorgiren proposamenak bidea zabaldu zien ondorengo hedapenei.

1921ean Pisu eta Neurrien 6. Konferentzia Nagusiak Metroaren Konbentzioa aldatu, eta Nazioarteko Bulegoaren eskumenak eta erantzukizunak Fisikaren beste eremuetara zabaldu zituen. Halaber, 1927an 7. Konferentzia Nagusiak Elektrizitateko Batzorde Aholku-emailea (CCE, Comité consultatif d'électricité) sortu zuen. Ondorengo urteetan Giorgiren proposamena aztertu eta eztabaidatzen hasi ziren nazioarteko hainbat erakundetan, hala nola Nazioarteko Batzorde Elektroteknikoan (frantsesez CEI, eta ingelesez IEC siglaz da ezaguna) eta Kimika Huts eta Aplikaturako Nazioarteko Batasunean (IUPAC, International Union of Pure and Applied Chemistry). Eztabaida horien ondorioz, 1939an CCEk lau dimentsioko sistema bat proposatu zuen, MKSA sistema izenekoa, metro, kilogramo, segundo eta ampere unitateetan oinarritua. Eta 1946an Nazioarteko Batzordeak onartu egin zuen proposamena.

Bi urte geroago, 1948an, Pisu eta Neurrien 9. Konferentzia Nagusiak honako lanak agindu zizkion Nazioarteko Batzordeari:

• Neurri-unitateen arautegi erabatekoa ezarri ahal izateko azterketa egitea.

• Horretarako, estatu guztietako zientzia-, teknika- eta pedagogia-erakundeetan iritzia biltzeko inkesta ofiziala egitea.

• Metroaren Konbentzioa sinatua zuten estatu guztientzat onargarria izango zen neurri-unitateen sistema praktiko bat ezartzeko aholkuak ematea.

Horrekin batera, Konferentzia Nagusiak, beste erabaki batean, unitateen sinboloak idazteko oinarriak ezarri zituen, eta izen berezia duten unitateen zerrenda ere eman zuen.

Nazioarteko inkestaren datuak jaso ondoren, 1954an Pisu eta Neurrien 10. Konferentzia Nagusiak amperea, kelvina eta kandela hurrenez hurren korronte elektrikoaren, tenperatura termodinamikoaren eta argi-intentsitatearen oinarrizko unitatetzat onartu zituen. Hortaz, aurrerantzean sei oinarrizko unitatek osatuko zuten neurtzeko unitateen sistema berria: metroa, kilogramoa, segundoa, amperea, kelvina eta kandela. Eta Nazioarteko 11. Konferentziak, 1960an, sistema horri Unitate Sistema Internazionala (SI sistema) izena eman zion.

1971n, Nazioarteko 14. Konferentziak SI sistemari materia-kantitatearen oinarrizko unitate gisa mola eranstea erabaki zuen. Hala osatu zen gaur egun dugun zazpi oinarrizko unitateko sistema.

SI sistemaren unitate-klaseak eta SI aurrizkiak

SI sisteman bi unitate-klase daude: oinarrizko unitateak eta unitate eratorriak. Banaketa hori arbitrarioa da, hau da, ez da Fisikaren legeen arabera ezarritakoa. Aitzitik, arrazoi praktikoak izan dira banaketa horretara bultzatu dutenak. SI sistema, gaur egun, zazpi oinarrizko unitateren gainean eraikia da, eta unitate horietako bakoitza, dimentsioei dagokienez, besteetatik independentea da.

Oinarrizko unitate horiei dagozkien magnitudeak hainbat erlazio aljebraiko bidez lotuta daude. Oinarrizko unitateak erlazio horien bidez konbinatuz lortzen dira unitate eratorriak, eta azken horien izenak eta sinboloak oinarrizko unitateen izen eta sinboloetatik eratortzen dira; dena den, haietako batzuk adierazteko, izen eta sinbolo bereziak baliatzen dira.

SI unitateek —oinarrizkoek eta eratorriek, alegia— unitate-sistema koherentea osatzen dute. Unitate-sistema bat magnitude- eta ekuazio-sistema batekiko koherentea dela esaten da, baldin eta unitateen arteko ekuazioek haiei dagozkien magnitudeen arteko ekuazioen forma bera (zenbaki-faktoreak barne) badute. Sistema koherenteetan, unitate eratorriak oinarrizko unitateen biderketa- eta zatiketa-erlazio bidez adierazten dira, eta eragiketa horietan ager daitekeen zenbaki-faktore bakarra —biderkagai bakarra— 1 zenbakia da.

SI sisteman magnitude fisiko bakoitzari SI unitate bakar bat dagokio, nahiz eta zenbaitetan unitate hori hainbat modutan adieraz daitekeen. Alderantzizkoa, ordea, ez da beti betetzen: SI unitate batek, batzuetan, magnitude baten baino gehiagoren balioak adierazteko erabil daiteke.

SI sistemaren oinarrizko unitateak eta sinboloak

SI sistemaren oinarri diren zazpi magnitudeak, haiei dagozkien unitateak eta unitate bakoitzaren sinboloa ikus daitezke oinarrizko unitateen taulan. Kelvin unitatea eta haren sinboloa (K), tenperatura-tarteak edo tenperatura-diferentziak adierazteko ere erabil daitezke.

SI sistemaren oinarrizko unitateak

SI sistemaren unitate eratorriak

Unitate eratorriak oinarrizko unitateetatik edo beste beste unitate eratorrietatik abiaturik adierazten dira, haien biderketa edota zatiketa aljebraiko bidez. Adibidez, magnitude eratorri bat hartuz gero, eremu magnetikoaren intentsitatea kasu, haren unitate eratorria ampere zati metroa da eta, ondorioz, sinboloa A/m da.

Oinarrizko unitateetatik zuzenean abiaturik adierazten diren unitate eratorriak erakusten dira unitate eratorrien taulan. Oinarrizko unitateak biderkatuz edota zatituz lortzen dira unitate eratorriak.

SI sistemaren oinarrizko unitateen bidez zuzenean adierazitako unitate eratorriak

Izen eta sinbolo bereziak dituzten SI unitate eratorriak

Erabiltzeko erosoagoa delako, unitate eratorri batzuek izen eta sinbolo bereziak dituzte. Izen eta sinbolo berezien unitate eratorrien taulan ageri dira. Izen eta sinbolo horiek, bestalde, beste unitate eratorriak adierazteko erabil daitezke. Izen eta sinbolo bereziei esker, modu trinkoan adierazten dira maizen erabiltzen diren unitateak.

SI sisteman izen eta sinbolo bereziak dituzten unitate eratorriak

SI sisteman praktikotasunagatik erabiltzen dira unitate eratorrietarako izen eta sinbolo bereziak. Har dezagun, adibidez, entropia molar magnitudea: J/(mol · K) unitatea askoz errazago ulertzen da haren SI oinarrizko unitate baliokidea baino, hau da: m2 · kg · s-2 · K-1 · mol-1.

Halaber, magnitude desberdinek SI unitate bera izan dezakete. Adibidez, joule zati kelvin (J/K) unitatea bero-ahalmenaren zein entropiaren unitatea da. Hortaz, garbi dago unitatearen izena ez dela nahikoa neurtzen ari den magnitudea definitzeko. Eta hori kontuan hartu beharrekoa da zientzia eta teknologiako testuetan, bai eta neurgailuetan ere: unitateaz gainera, magnitudea ere adierazi egin behar da.

Unitate eratorriak, beraz, bi modutara adieraz daitezke: oinarrizko unitateen bidez edo izen bereziak dituzten unitate eratorrien bidez. Magnitudeak bata bestetik ongi bereizi ahal izateko, komeni da izen bereziak dituzten unitateak edo unitateen konbinazioak erabiltzea SI oinarrizko unitateak erabiliz gero magnitude horien balioen adierazpenak berdinak direnean. Adibidez, maiztasunaren SI unitaterik erabiliena hertza da (Hz), eta ez segundo ber minus bat (s-1) unitatea, zeren abiadura angeluarraren unitatea ere, SI oinarrizko unitateen bidez adieraziz gero, segundo ber minus bat unitatea baita. Horregatik, abiadura angeluarraren unitaterik erabiliena izen berezia duena da, hau da, radian zati segundo unitatea. Orobat gertatzen da indar baten momentuaren SI unitatearekin: newton metroa (N · m) erabiltzen da ia beti, eta ez joulea (J).

Era berean, erradiazio ionizatzaileen arloan aktibitatearen unitateari becquerel (Bq) deritzo eta ez segundo ber minus bat (s-1). Halaber, xurgaturiko dosiaren eta dosi-baliokidearen SI unitateak, hurrenez hurren, gray (Gy) eta sievert (Sv) dira, eta haien ordez ez da joule zati kilogramo unitatea (J/kg) erabiltzen. Izan ere, becquerel, gray eta sievert izenak nahita sartu ziren, zeren segundo ber minus bat edo joule zati kilogramo unitateak erabilita akatsak egitea errazagoa baita eta hori giza osasunerako arriskutsua izan baitzitekeen.

SI unitateen multiplo eta azpimultiploak: SI aurrizkiak

SI unitateen multiplo eta azpimultiplo hamartarrak eratzeko, aurrizkiak erabiltzen dira. Aurrizki horiei esker, oso zenbaki handiak edo oso txikiak idatzi beharra saihesten da. Aurrizkia unitatearen izenari lotzen zaio, eta aurrizkiaren sinboloa unitatearen sinboloari. Adibidez, kilo aurrizkia metro unitateari lotzen zaio kilometro unitate berria lortzeko; aurrizki horren sinboloa k da, eta unitatearen sinboloari lotzen zaio km sinbolo berria osatzeko. Aurrizki horren bidez, 1000 m edo 103 m idatzi beharrean, aski da 1 km idaztea balio bera adierazteko. SI sistemaren unitateei aurrizkiak itsatsita eratzen diren unitateak SI unitateen multiploak eta azpimultiploak dira.

SI oinarrizko unitateen izenetan masa-unitatea da, arrazoi historikoak direla eta, aurrizkia duen bakarra. Masa-unitatearen multiplo eta azpimultiploen izenak eta sinboloak eratzeko ez dira oinarrizko unitatearen izena —kilogramoa— ez eta haren sinboloa —kg— erabiltzen. Aitzitik, multiploen izenak eratzeko, aurrizkiak gramo hitzari eta aurrizki horien sinboloak gramoaren sinboloari, g sinboloari, erantsi behar zaizkio. Adibidez:

10-6 kg = 1 mg (miligramo bat), eta ez:

10-6 kg = 1 µkg (mikrokilogramo bat).

SI aurrizkiak

SI sistematik kanpoko unitateak

SI unitateak egokiak dira zientzian, teknologian eta merkataritzan erabiltzeko, sistema koherentea osatzen baitute eta sistema desberdinetako unitateen arteko bihurketak egiten ibili beharra saihesten baitute.

Hala ere, SI sistematik kanpoko unitate batzuk oraindik ere oso erabiliak dira argitalpen teknikoetan, eta, gainera, garbi dago haietako batzuk ez direla berehala desagertuko. Bestalde, SI sistematik kanpoko beste unitate batzuk, hala nola denbora-unitateak, erabat zabaldurik daude eguneroko bizimoduan eta gizartearen ohituretan eta kulturan guztiz erroturik daude. Beraz, uste izatekoa da unitate horiek ez direla desagertuko eta ez direla SI unitateez ordezkatuko.

Hala ere, nazioarteko erakundeek SI unitateei lehentasuna ematen diete, eta, zenbait salbuespen badaude ere, beti SI unitateak erabiltzea aholkatzen dute. Eta, batez ere, SI unitateak eta SI sistematik kanpoko unitateak elkarrekin ez erabiltzeko gomendioa egiten dute. Izan ere, saihestu egin behar da sistema desberdineko unitateak elkarturik unitate konposatuak eratzea, galdu egiten baita SI sistemaren unitateen koherentziaren abantaila.

SI sistematik kanpo dauden baina SI sistemarekin batera erabil daitezkeen unitateak hiru kategoriatan sailkatu daitezke (sailkapena 1996an onartu zuen Pisu eta Neurrien Nazioarteko Batzordeak):

SI sistemarekin batera erabiltzen diren unitateak

SI sistematik kanpo dauden unitate batzuk guztiz zabaldurik daude, batez ere denbora-unitateak eta angeluen unitateak, baita teknikaren munduan erabiltzen diren zenbait unitate garrantzitsu baina ez hain ezagun ere. Unitate horiek SI unitateekin batera erabil daitezke, baina SI unitateak SI sistematik kanpoko unitateekin batera kasu berezietan baino ez erabiltzea komeni da, SI unitateen koherentziari eustearren.

SI sistemarekin batera erabiltzen diren unitateak

SI sistemarekin batera erabiltzen diren unitateak, zeinek SI unitatetan duten balioa modu esperimentalean baino ezin baita jakin

Zenbait jakintza-arlotan beharrezkoa da modu esperimentalean baino ezin kalkula daitezkeen unitateak erabiltzea (beraz, haien balio zehatz-zehatza ez da ezaguna). Unitate horiek SI sistemako unitateekin batera erabiltzen dira. Hiru dira.

SI sistemarekin batera erabiltzen diren unitate bereziak

Zenbait alor espezifikotan SI sistemarekin batera erabiltzen diren unitateak.

SI sistematik kanpoko hainbat unitate SI sistemakoekin batera erabiltzen dira zenbait alorretan. Testu zientifiko eta teknikoetan unitate horiek ez erabiltzea aholkatzen dute nazioarteko erakundeek eta, erabiltzekotan, ondoan SI sistemaren unitateen baliokideak ematea.

Alor espezifiko batzuetan SI sistemarekin batera erabiltzen diren unitateak

SI sistemarekin batera erabil daitezkeen unitateen zerrenda ofizialean agertzen ez badira ere, abiadura angeluarra adierazteko, teknologia mekaniko eta elektrikoan bederen, SI unitateekin batera erabiltzen diren bi unitate aski ezagun daude: bira minutuko (b/min) eta bira segundoko (b/s). Haren ordainak hauek dira SI sisteman:

1 b/min = 2/60 rad/s; 1 b/s = 2 rad/s

SI sistematik kanpo dauden beste zenbait unitate, SI unitateekin batera erabili behar ez direnak

SI sistema mundu osoan onarturik badago ere, zenbaitetan SI sistematik kanpo dauden hainbat unitate erabiltzen dira oraindik. Gainera, unitate horietako batzuk garrantzitsuak dira, testu zientifiko zaharrak ulertzeko beharrezkoak baitira. Hala ere, gaur egun unitate horiek ez erabiltzea gomendatzen dute nazioarteko normalizazio-erakundeek, are gutxiago SI unitateekin batera. Hor sartzen dira, adibidez, CGS sistemakoak, hala nola erg, dina, poise, stokes, gauss, oersted, maxwell eta abar. Kontua da elektrizitatearen eta magnetismoaren arloetan CGS unitate-sistema bat baino gehiago dagoela (CGS elektrostatikoa, CGS elektromagnetikoa eta Gaussen CGS sistema), eta haietako bakoitzak bere oinarrizko unitateak ditu. Azken hiru sistema horietan, magnitudeen sistema eta dagozkien ekuazioen sistema ez datoz bat SI sistemakoekin. Hori dela eta, ezin dira bi sistemetako ekuazioak zuzenean erkatu.

CGS unitateez gainera, zientzia eta teknikako testu zaharretan beste unitate asko daude. Horrelakoak ez dira SI unitateekin batera erabili behar, SI sistemaren abantailak galduko ez badira. Eta dokumentu edo testuren batean aipatu behar badira, ondoan SI sisteman duten baliokidea zehaztea komeni da. Horrelakoak dira, adibidez, curie, roentgen, rad, rem, torr, kaloria, kilopond, mikroia (edo mikra), fermi eta beste unitate batzuk.